Šta je holecistitis?

Holecistitis predstavlja zapaljenje žučne kese, do čega dolazi kada se žuč, odnosno sok za varenje koji proizvodi jetra, zarobi u žučnoj kesi. Žučna kesa je smeštena ispod jetre i skladišti žuč koja se stvara u jetri.

Žuč se obično odvodi iz žučne kese u tanko crevo. Ukoliko je put žuči blokiran, ona se nakuplja u žučnoj kesi što izaziva uvećanje žučne kese i upalu njenog zida.

Holecistitis može biti akutni (iznenadni) ili hronični (dugotrajni).

Šta uzrokuje holecistitis?

Holecistitis nastaje kada se sok za varenje, odnosno žuč zarobi u žučnoj kesi. Kod većine slučajeva to se dešava zato što kamen u žuči blokira put koji odvodi žuč iz žučne kese. To izaziva iritaciju i pritisak u žučnoj kesi, žučna kesa se uvećava i može doći do infekcije. Žučno kamenje se najčešće formira u žučnoj kesi, a u ređim slučajevima u žučnim putevima/kanalima.

Uzrok nastanka holecistitisa može biti i bakterijska i parazitarna infekcija u sistemu žučnih kanala. Sistem žučnih kanala predstavlja drenažni sistem čija je uloga prenošenje žuči iz jetre i žučne kese u duodenum (prvi deo tankog creva).

Tumori pankreasa ili jetre mogu sprečiti pravialni tok žuči iz žučne kese, a kamenje u žučnoj kesi se češće javlja i u bolestima jetre kao što je ciroza, zapaljenskim bolestima creva - Kronovoj bolesti.

Pored kamenja, u žučnoj kesi može postojati i gušći sadržaj, mulj, koji nastaje usled nedovoljnog pražnjenja žučne kese, obično kod hospitalizovanih pacijenata, a može nastati i u određenim fiziološkim stanjima, u trudnoći ili usled gladovanja. Mulj u žučnoj kesi je često bez simptoma i slučajno se detektuje prilikom ultrazvučnog pregleda.

Koji su simptomi holecistitisa?

Simptomi se mogu razlikovati od osobe do osobe. Smatra se da oko 25% pacijenata sa kamenjem u žučnoj kesi ima simptome, a oni se najčešće javljaju nakon obroka bogatog mastima.

Od simptoma se mogu javiti:

• Iznenadni i intenzivan bol u gornjoj desnoj strani abdomena, bol se širi na leđa ili ka desnom ramenu/regiji desne lopatice
• Mučnina
• Povraćanje
• Groznica
• Žutica (žutilo kože i očiju)
• Nadimanje stomaka

Postavljanje dijagnoze holecistitisa

Vaš izabrani lekar će uzeti podatke o Vašoj istoriji bolesti i obaviti fizikalni pregled. Takođe, može predložiti obavljanje određenih krvnih testova, kompletnu krvnu sliku i biohemijske analize, koje mogu ukazati na zapaljenje, pomoći u proceni funkcije jetre.

Takođe, lekar može predložiti određena snimanja:

• Ultrazvuk abdomena - koristi se za pregled jetre i žučne kese, kao i ostalih organa abdomena, a slika unutrašnjih organa je prikazuje na ekranu aparata uz pomoć sonde koja se postavlja na kožu pacijenta i koja koristi ultrazvučne talase različite frekvencije.
• Rendgen abdomena - ovim snimanjem je moguće prikazati kamenje u žučnoj kesi u u oko 15-20 % slučajeva, kada je kamenje odredjenog hemijskog sastava. Rendgen koristi nevidljive snopove X zraka za formiranje slike, prikazivanje unutrašnjih organa i koštanog sistema u dve ravni.
• CT (kompjuterizovana tomografija) - skener - ovim snimanjem se uz pomoć nevidljivog snopa X zraka dobija detaljna slika tela, unutrašnjih organa, koštano-mišićnog sistema. U odnosu na klasični rendgenski snimak, ovaj snimak je detaljniji, prikazuje željene organe trodimenzionalno. Snimanje se može načiniti nativno ili sa primenom jodnog kontrastnog sredstva, u zavisnosti od regije koja se snima i indikacija pregleda.
• MRI (magnetna rezonanca) - trodimenzionalno prikazivanje unutrašnjih organa, jetre i žučnih puteva može se načiniti i primenom magnetnog polja, bezbolno i bez štetnog zračenja, uz primenu paramagnetnog kontrastnog sredstva. U skladu sa indikacijama za pregled, na aparatu za magnetnu rezonancu je moguće načiniti i dodatni/odvojen pregled žučnih puteva- MRCP.
• Ostale metode pregleda žučnih puteva su invazivnije, obavljaju se od strane lekara specijalista različitih oblasti, uz anesteziju, a uključuju plasiranje igala, endoskopa i različitih katetera u cilju dijagnostikovanja i lečenja određenih oboljenja jetre, žučne kese, žučnih puteva i pankresa- Perkutana transhepatična holangiografija (PTC i PTBD), Endoskopska retrogradna holangiopankreatografija (ERCP).

Kako se holecistitis leči?

Kada se postavi dijagnoza kamenja u žučnoj kesi lečenje može biti operativno i neoperativno. Moguće je da će Vam biti potrebna operacija uklanjanja žučne kese.

U bolnici lečenje može da uključuje:

• Dobijanje antibiotika u cilju lečenja/prevencije infekcije
• Lekove protiv bolova
• Primenu tečnosti intravenskim putem

Uklanjanje žučne kese, holecistektomija, se najčešće radi laparoskopskim putem, smatra se bezbednom intervencijom i u trudnoći ukoliko je indikovano. Organizam može dobro funkcionisati i bez žučne kese.

Druge opcije lečenja mogu uključivati primenu lekova čiji je cilj rastvaranje ili sprečavanje formiranja kamenja u žuči, uz adekvatnu ishranu/dijetu.

Komplikacije holecistitisa

Holecistitis može da izazove određene probleme kao što su:

• Infekcija i pojava gnoja u žučnoj kesi
• Perforacija žučne kese (pucanje zida i izlivanje sadržaja iz žučne kese)
• Gangrena tkiva žučne kese
• Pankreatitis (upala pankreasa)
• Peritonitis (upala trbušne maramice)

Ukoliko imate ponavljane napade holecistitisa i ukoliko žučna kesa nije uklonjena može doći do razvoja hroničnog oblika holecistitisa. Može se desiti da hronični holecistitis ne izazove pojavu simptoma. Hronični holecistitis može da ošteti zidove žučne kese, koji postaju zadebljali uz ožiljavanje. Žučna kesa se vremenom smanjuje što znači da će manje biti u stanju da skladišti i oslobađa žuč, pa Vaš lekar može predložiti operaciju uklanjanja žučne kese.

Autor: dr Katarina Đinđić